Przewodnik

Etap 8: Niegardów – Więcławice Stare – 18,1 km

Spod kościoła w Niegardowie kierujemy się wprost drogą na Kocmyrzów, przecinając szosę Proszowice – Słomniki. Podchodzimy pod górę, mijając po prawej stronie na szczycie niewielkiego, widokowego wzniesienia, cmentarz. Przed sobą mamy pofałdowany teren Wyżyny Miechowskiej. Zaraz za cmentarzem droga się obniża, a następnie osiąga skrzyżowanie w płytkiej, szerokiej dolince. Tu rozpoczynają się zabudowania wioski Kolonia Niegardów. Na skrzyżowaniu za mostkiem (przystanek PKS) skręcamy w prawo w boczną, asfaltową drogę prowadzącą w stronę centrum wsi (chodnik dla pieszych).

1,7 km Niegardów Kolonia – wieś; województwo małopolskie, powiat proszowicki, gmina Koniusza. Miejscowość ta powstała na przełomie XIX i XX wieku.

Mniej więcej w centrum wioski skręcamy w lewo na polną drogę. Wkrótce wkracza ona w dość głęboki, wąski wądół obramowany drzewami i krzewami, wznoszący się pośród pól. Po kilkuset metrach osiągamy szczyt wzniesienia, z którego roztacza się niezwykle malowniczy, panoramiczny widok na okolicę. Droga prowadzi jakiś czas wierzchowiną, a po minięciu budynku szkoły (po prawej stronie) sprowadza do asfaltowej drogi. Skręcamy nią w prawo i po stu metrach dochodzimy do przystanku MPK Łososkowice Szkoła (linia 202, kilka kursów dziennie do Al. Róż w pobliże Placu Centralnego). Po kolejnych stu metrach wkraczamy do Skrzeszowic (tablica drogowa).

4,2 km Skrzeszowice – wieś; województwo małopolskie, powiat krakowski, gmina Kocmyrzów-Luborzyca. Ośrodek zdrowia (tel. 12 387 17 00), sklepy, przystanek MPK linii 202.

Skrzeszowice po raz pierwszy zostają odnotowane w dokumencie pochodzącym z r. 1273, a znajdującym się w kodeksie Katedry Krakowskiej. Aż do schyłku XVIII w. miejscowość ta nosi w dokumentach nazwę Krzeszowice, Krzyszowice itp. Nazwa Skrzeszowice pojawia się dopiero około 1782 r. Na przestrzeni wieków majątek w Skrzeszowicach niejednokrotnie zmieniał właścicieli. Byli nimi m.in. Tarnowscy, Bonerowie, Ostrogscy, Zasławscy, Morsztynowie, a więc rody, których nazwiska niejednokrotnie zapisały się na kartach historii Polski. Po upadku I Rzeczypospolitej Skrzeszowice znalazły się w granicach zaboru rosyjskiego. W XIX w. wieś tworzyła ważny regionalny ośrodek gospodarczy (cegielnia, gorzelnia) i silnie związana była z działalnością powstańczą. W latach 1918–1939 stanowiła jedno z centrów chłopskiego ruchu spółdzielczego. Otoczony parkiem murowany dwór w Skrzeszowicach pochodzi z r. 1890, został on jednak gruntownie przebudowany w latach 1939–1944. W skład zespołu dworskiego wchodzą również m.in. murowana gorzelnia wybudowana w 1910 r. (przebudowana w latach 1978–1979), kuźnia powstała około 1890 r. oraz spichlerz z ok. 1891 r.

Przez wieś idziemy prosto, a przy sklepie nieopodal dawnego parku dworskiego skręcamy w prawo na drogę prowadzącą do Słomnik. Idziemy nią 300 m, po czym w miejscu, gdzie zaczyna się wznosić, kierujemy się w lewo (po prawej stronie nowa kapliczka) na początkowo asfaltową drogę, wysadzaną drzewami. Wkrótce staje się ona bita i prowadzi pośród rozległych pól. Gdy zbliżamy się do Szczepanowic, znów pojawia się asfalt.

7,5 km Szczepanowice – wieś; województwo małopolskie, powiat krakowski, gmina Słomniki. Przystanek PKS.

Szczepanowice wymieniane są już w czasach Kazimierza II Sprawiedliwego około 1290 r. W 1662 r. zostają zniszczone podczas potopu szwedzkiego. W XVIII w. wieś znalazła się w centrum Powstania Kościuszkowskiego. Po III rozbiorze Polski w 1795 r. weszła w skład zaboru austriackiego. Okolice Szczepanowic stały się również miejscem walk partyzanckich w Powstaniu Styczniowym w 1863 r.

Na skrzyżowaniu z kapliczką skręcamy w lewo, by po 150 m osiągnąć kolejne skrzyżowanie z przystankiem PKS. Tu kierujemy się z kolei w prawo. Gdy droga załamuje się pod kątem prostym prowadząc w lewo pod górę, idziemy wprost, schodząc na niewyraźną, porośniętą trawą drogę wiodącą wśród ładnych łąk położonych nad strumieniem będącym dopływem Szreniawy (miejsc nieco mylne i słabo oznaczone). Po 700 m docieramy do pierwszych zabudowań Polanowic, gdzie droga staje się asfaltowa.

8,6 km Polanowice – wieś; województwo małopolskie, powiat krakowski, gmina Słomniki. Przystanek PKS, przystanek PKP Niedźwiedź na linii Kraków – Warszawa (odległość 500 m), sklepy.

Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od pól, polany lub kilku polan w lesie. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1405 r., kiedy jej właścicielem był Jaśko z rodu Polanowskich. Najstarsze domy we wsi (drewniane) mają 100–150 lat. Przypuszcza się, że osada powstała przy folwarku.

Przechodzimy przez skrzyżowanie z drogą Słomniki – Miechów, a następnie idziemy pod mostem kolejowym, mijając po drodze dwa sklepy. Po przejściu 1,4 km przy murowanej wiacie po lewej stronie skręcamy na gruntową drogę prowadzącą w lewo. Gdy zaczyna się ona stromiej wznosić, na rozwidleniu skręcamy pod kątem prostym w prawo (słupek), po czym na kolejnym rozdrożu znów w prawo. Wkraczamy w Las Polanowiec, największy kompleks leśny na pn. od Krakowa i jeden z najpiękniejszych w jego okolicy, ze wspaniałymi lasami dębowymi oraz bukowymi o bogatym poszyciu. Najpierw wędrujemy skrajem leśnej polany obok samotnych zabudowań, by wkrótce dotrzeć na małą, śródleśną polankę, na której kierujemy się w lewo w górę (słupek) do płytkiej dolinki. Nią idziemy ok. 1 km w górę, a następnie wydostajemy się, ciągle podchodząc, na jej lewe (zgodnie z kierunkiem marszu) zbocze w pobliżu telefonicznego masztu przekaźnikowego. Tu skręcamy w prawo i dalej idziemy kilkadziesiąt metrów przez las, by w pewnym miejscu, oznaczonym naklejką z muszlą, skręcić na niewyraźną, zarośniętą dróżkę. Nią zmierzamy prosto, przekraczając kilka leśnych duktów, by po ok. kilometrze osiągnąć polanę z kapliczką św. Huberta i wizerunkiem św. Mikołaja na drzewie. Przy kapliczce skręcamy w lewo na szeroką drogę, a po 200 m wychodzimy na rozległą polanę, na której zorganizowany został przez nadleśnictwo w Miechowie punkt edukacji leśnej (dobre miejsce do wypoczynku, wiata od deszczu, miejsce do zapalenia ogniska, ławki, tablice informacyjne). Kierujemy się w prawo na wygodną, bitą drogę, która po kilkuset metrach wyprowadza na skraj lasu, a zaraz potem dochodzi do drogi asfaltowej. Tu skręcamy w prawo, a zaraz potem w lewo (słupek). Zaczynają się zabudowania Woli Więcławskiej.

14,0 km Wola Więcławska – wieś; województwo małopolskie, powiat krakowski, gmina Michałowice. Najbardziej wysunięta na północ miejscowość tej gminy położona w dolince o stromych zboczach z odkrywkami kredowymi. Sklep.

Pierwszym znanym właścicielem Woli Więcławskiej był Jan Staszkowski. W następnych latach należała ona do m.in. do Sykstusa Sukomirskiego i Jana Sapiehy herbu Lis. W XVII w. składała się z dwóch części: mniejszej, należącej do jezuitów, i większej, której właścicielem był Marcin Wybranowski. Różna była także przynależność parafialna mieszkańców wsi. Folwark Firlejów należał do parafii p.w. św. Wawrzyńca w Goszczy, a pozostała część do parafii p.w. św. Jakuba Apostoła w Więcławicach. W XVIII w. znajdowały się tu dwa dwory, karczma i kuźnia. Do chwili obecnej zachowało się tu kilka XIX-w. drewnianych domów.

Przez wieś idziemy łagodnie w dół asfaltową drogą prowadzącą dnem stosunkowo wąskiej dolinki ok. 800 m aż do rozstaju dróg przy krzyżu po lewej stronie (słupek). Tu skręcamy w lewo na asfaltową drogę podchodzącą stromo w poprzek zbocza. Odsłaniają się ładne widoki na Wolę Więcławską i jej okolice. Droga pokonuje teraz stromiznę dwiema serpentynami; za drugą z nich przy drewnianej stodole skręcamy w prawo (słupek). Bita droga omija łukiem zabudowania i sprowadza początkowo łagodnie skrajem lasu, potem już stromo na dno kolejnej, wąskiej dolinki (słupek). Na skrzyżowaniu skręcamy w lewo (droga asfaltowa) i idąc pod górę, wchodzimy do Więcławic Dworskich.

16,2 km Więcławice Dworskie – wieś; województwo małopolskie, powiat krakowski, gmina Michałowice.

Więcławice Dworskie nie były dawniej traktowane jako osobna wieś. Stanowiły typową osadę ludności służebnej, która znajdowała pracę w folwarku. We wsi w XVIII w. znajdował się dwór, plebania, wikarówka, organistówka oraz przytułek dla ubogich, zamieniony następnie na karczmę.

Asfaltowa droga prowadzi w zasadzie cały czas łagodnie pod górę przez wieś o niezbyt gęstej zabudowie. Wkrótce dostrzec można po lewej stronie usytuowany na wzniesieniu drewniany kościół w Więcławicach Starych.

18,1 km Więcławice Stare – wieś; województwo małopolskie, powiat krakowski, gmina Michałowice. Kościół pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła (msze św. w niedzielę i święta od września do czerwca – 7.50, 9.00, 11.00, 12.15, 17.00, od lipca do sierpnia – 7.50, 9.00, 11.00, 17.00; w dni powszednie od kwietnia do września – 7.30, 18.30, od października do marca –7.30, 17.00). Kilka sklepów. Przystanki: PKS, busy, MPK (linia 260 do Prądnika Czerwonego). Siedziba małopolskiego oddziału Bractwa św. Jakuba. Noclegi w parafii p.w. św. Jakuba Apostoła w centrum wsi; proboszcz ks. Ryszard Honkisz, tel. 12 388 50 57, wikariusz – ks. Józef Litwa, tel. 12 388 56 86, kancelaria parafialna – tel. 12 388 50 57.

Wieś od dawnych czasów była siedzibą parafii. Została ona erygowana na początku XII w., a pierwszy drewniany kościół ufundował prawdopodobnie biskup Iwo Odrowąż. Wśród proboszczów więcławickich wymienić należy Mikołaja Zamojskiego, późniejszego biskupa, żyjącego w XVI w. W XVII w. wioska stała się własnością jezuitów, którzy posiadali ją do 1773 r., kiedy to dobra zakonne przejął Skarb Koronny.
Najciekawszym obiektem we wsi jest kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba, w którym przechowywana jest cząstka relikwii Apostoła. Ta niewielka, jednonawowa świątynia wzniesiona została w 1748 r., a konsekrowana w 1773, aczkolwiek swymi początkami sięga połowy XIV w. Postawiono ją na podmurówce, oszalowano modrzewiowymi deskami i przykryto blaszanym dachem. Kalenicę wieńczy charakterystyczna, smukła wieżyczka przeznaczona na sygnaturkę. Budowla reprezentuje styl barokowy zarówno jeśli chodzi o konstrukcję architektoniczną, jak i wystrój wnętrza. Podanie głosi, że kiedy przystępowano do jej budowy, ambitni fundatorzy i wierni zapragnęli mieć tak okazałą świątynię, jakie widziano w pobliskim Krakowie, czyli kamienną. Zabrakło jednak na to odpowiednich funduszy. Wewnętrzne ściany pokryto więc polichromią imitującą kamienne bloki, która pozostała do dzisiaj, świadcząc o niespełnionym marzeniu parafian. W środku kościoła są trzy rokokowe, bogato zdobione ołtarze (z połowy XVIII w.). W ołtarzu głównym znalazł się obraz św. Jakuba z nieodłączną pielgrzymią laską, natomiast ołtarze boczne poświęcono św. Izydorowi Oraczowi (prawy) i Matce Bożej (lewy). Ponad prawym ołtarzem i obrazem św. Walentego dostrzec można tak dobrze znaną i bliską pielgrzymom muszlę pełniącą tutaj funkcję ornamentu. Na belce tęczowej umieszczono siedemnastowieczną rzeźbę Chrystusa na krzyżu oraz figury Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty z przełomu XV i XVI w. Najcenniejszym zabytkiem jest malowany na deskach gotycki tryptyk z 1477 r. z zasiadającym na tronie św. Mikołajem jako postacią centralną. Uwagę zwraca także drewniana rzeźba Matki Boskiej z dzieciątkiem na ręku (około 1410 r.) należąca do typu tzw. Pięknych Madonn.
Ciekawostkę stanowi fakt, iż w kościele przechowywane są barokowe oraz rokokowe ornaty, jak i inne cenne sprzęty liturgiczne nadal używane podczas mszy św. Ze względu na swe walory zabytkowe i artystyczne kościół włączony został do Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Przy świątyni obejrzeć można drewnianą dzwonnicę o konstrukcji słupowej (z połowy XIX w.) oraz nagrobek dziedziców dóbr Wilczkowice i Masłomiąca, Hieronima Eustachego i Anny Kihttlów. Tuż obok kościoła usytuowano cmentarz parafialny, na którym zachowało się kilka zabytkowych nagrobków z XIX w Pomiędzy dzwonnicą a budynkiem kościoła urządzono wystawę obrazującą historię i teraźniejszość pielgrzymowania do Santiago de Compostela.